صفويان در طول حكومت نسبتاً طولاني سيصد ساله خود در ايران (907 هـ .ق. الي 1200 هـ .ق) سه شهر مهم تبريز، قزوين و اصفهان را به پايتختي برگزيدند. شاه اسماعيل صفوي تبريز را به پايتختي برگزيد تا هم به مركز قدرت معنوي خاندان خود در اردبيل نزديك باشد و هم از جايگاه استقرار پيروان و فداييان پرشور خود ، ايلهاي تركمان شيعي مذهب در سرزمين آناتولي ، فاصله زيادي نداشته باشد.شاه اسماعيل در طول سلطنت خود گهگاهي از قزوين ديدار مي‌كرد و مدتي را در اين شهر به سر مي‌برد. در زمان حكومت شاه اسماعيل و پس از او (شاه طهماسب) ، عثمانيها و ازبكان بطور مكرر از ناحيه شمال غرب به ايران حمله ميكردند و قتل و غارت ايشان گاهي به شهر تبريز هم ميرسيد. اين درگيريها به همراه وجود تنشهاي اجتماعي ناشي از دو دستگي (حيدريها و نعمتيها) در تبريز موجب شد كه شاه طهماسب براي انتقال پايتخت اقدام كند. پايتخت جديد مي بايست در جايي باشد كه در صورت هرگونه حمله غافلگيرانه‌اي از سوي نيروهاي عثماني و ازبكان ، هيچ‌گاه چون تبريز مورد تهديد قرار نگيرد و در عين حال نيز از ميدانهاي نبرد در شرق و غرب فاصله زيادي نداشته باشد. بنابراين انتخاب قزوين با توجه به موقعيت استراتژيك آن ، انتخابي منطقي به شمار مي‌رفته است. قزوين با توجه به موقعيت ويژه جغرافيايي از دوران ساسانيان به عنوان يكي از پايگاههاي مهم در برابر منطقه كوهستاني شمال ايران به شمار مي آمد. با روي كار آمدن دولت سلجوقي ، قزوين از رشد قابل توجهي برخوردار شد، به طوري كه تا قبل از دولت صفوي ، چنين رونقي نداشته است. آماده سازي شهر قزوين براي تبديل آن به پايتخت از سال 951 هـ .ق. آغاز شد و بيش از يازده سال به طول انجاميد و كار انتقال پايتخت در زماني (962 هـ .ق.) صورت گرفت كه حكومت در موضع قدرت بود. طرح توسعه قزوين ، بر يك طرح جامع استوار بود و شهر جديد (جعفرآباد) به صورت هماهنگ با پايتخت قديم در مجاورت آن ايجاد شد و كمبودهاي خدماتي شهر قزوين را مرتفع ساخت (ورجارند ، پايتختهاي صفويان ، اصفهان). يكي از نكات مهمي كه در انتخاب قزوين به پايتختي مورد توجه شاهان صفوي قرار نگرفته بود مشكل كم آبي قزوين بود. مشكل كمبود آب قزوين از يك سو، و محاسن شهر اصفهان از سوي ديگر، در آن زمان موجب شد كه شاه عباس پايتخت خود را به اصفهان منتقل سازد. اصفهان از آب فراوان زاينده‌رود برخوردار و داراي مركزيت جغرافيايي در ايران بود همچنين در مسير راههاي بزرگ بازرگاني قديم مانند دمشق و حلب در غرب ، و سمرقند و بخارا در شرق ، قرار داشت . علاوه بر اين ، فراهم بودن شرايط اقتصادي (راه) ، سياسي (مركزيت) و كشاورزي (آب زاينده رود) اصفهان موجب شد كه اين شهر در ادوار مختلف به عنوان پايتخت ايالتي (در دوره آل زيار) و پايتخت حكومتي (در دوره سلجوقيان) انتخاب شود. در دوره سلجوقيان ، هنرمندان زيادي به اصفهان روي آوردند و بناهاي متعددي همچون مساجد، كاروانسراها ، پلها و غيره را را در محلات قديمي بنا نهادند. با حمله مغولان ، اصفهان نيز مانند شهرهاي ديگر ايران رو به ويراني نهاد و با طي فراز و نشيبهايي ، در سال 1597 ميلادي ، شاه عباس پايتخت خود را به اين شهر منتقل ساخت.
img/daneshnameh_up/5/5f/Image-62.jpg
اين اقدام ، ظرف چند سال ، اصفهان را به اوج عظمت خود رساند و آن را به صورت پايتختي بين‌المللي درآورد كه فرستادگان و بازرگانان از اروپا و خاوردور بدان رو مي آورند. برخلاف شاهان ديگر كه در شهر كهنه اصفهان اقامت گزيدند ، شاه عباس تصميم گرفت دربار خود را در حاشيه جنوب‌غربي شهر كهنه برپا سازد. هسته مركزي طرح شاه عباس ، ميداني بود كه تأسيسات اداري ، مذهبي ، علمي و اقتصادي در پيرامون آن قرار مي‌گرفت. آنچه در شهر و ميدان كهنه اصفهان در طي چندين سده انجام گرفت ، در طرح تأسيسات شاه عباس با نظمي از پيش مطالعه شده در مدت نسبتاً كوتاهي به وجود آمد (گوبه ، پايتختهاي صفويان ، اصفهان) . در سال 1201 هـ .ق، و در دوران سلطنت شاه عباس بهشهر به عنوان پايتخت بهاري و تابستاني انتخاب شد و اشرف (اشرف البلاد) نام گرفت. در دوره صفوي ، همانند عهد ساساني ، شكوفائي و رونق شهر بهشهر بيشتر شد. در اين دوره با ايجاد كاخها و بناهاي زيبا و تأسيسات شهري ، بهشهر زيبايي و اهميت فوق‌العاده‌اي يافت. صفي‌اباد كنوني در بهشهر يادگار همان دوران است (كياني ، پايتختهاي صفويان ، بهشهر).
منبع: http://daneshnameh.roshd.ir
ساخت ویلا در مازندران