عنصر شيميايي است كه در جدول تناوبي با نشان Fe و عدد اتمي 26 وجود دارد. آهن فلزي است كه در گروه 8 و دوره 4 جدول تناوبي قرار دارد.
تاريخچـــــه
اولين نشانه‌هاي استفاده از آهن به زمان سومريان و مصريان بر مي‌گردد كه تقريبا" 4000 سال قبل از ميلاد با آهن كشف شده از شهاب سنگها اقلام كوچكي مثل سر نيزه و زيور آلات مي‌ساختند. از 2000 تا 3000 سال قبل از ميلاد ، تعداد فزاينده اي از اشياء ساخته شده با آهن مذاب ( فقدان نيكل ، اين محصولات را از آهن شهاب سنگي متمايز مي‌كند ) در بين‌النهرين ، آسياي صغير و مصر به چشم مي‌خورد؛ اما ظاهرا" تنها در تشريفات از آهن استفاده مي‌شد و آهن فلزي گرانبها حتي باارزش‌تر از طلا به‌حساب مي‌آمد.
بر اساس تعدادي از منابع آهن ، بعنوان يك محصول جانبي از تصفيه مس توليد مي‌شد - مثل آهن اسفنجي – و بوسيله متالوژي آن زمان قابل توليد مجدد نبوده است. از 1600 تا 1200 قبل از ميلاد در خاورميانه بطور روز افزون از آين فلز استفاده مي‌شد، اما جايگزين كابرد برنز در آن زمان نشد.
تبر آهني متعلق به عصر آهن سوئد در گاتلند سوئد يافت شده است. از قرن 10 تا 12 در خاورميانه يك جابجايي سريع در تبديل ابزار و سلاحهاي برنزي به آهني صورت گرفت. عامل مهم در اين جابجائي ، آغاز ناگهاني تكنولوژيهاي پيشرفته كار با آهن نبود، بلكه عامل اصلي ، مختل شدن تامين قلع بود. اين دوره جابجايي كه در زمانهاي مختلف و در نقاط مختلفي از جهان رخ داد، دوره اي از تمدن به نام عصر آهن را بوجود آورد.
همزمان با جايگزيني آهن به جاي برنز ، فرآيند كربوريزاسيون كشف شد كه بوسيله آن به آهن موجود در آن زمان ، كربن اضافه مي‌كردند. آهن را بصورت اسفنجي كه مخلوطي از آهن و سرباره به همراه مقداري كربن يا كاربيد است، بازيافت كردند. سپس سرباره آنرا با چكش‌كاري جدا نموده وم حتوي كربن را اكسيده مي‌كردند تا بدين طريق آهن نرم توليد كنند.
مردم خاور ميانه دريافتند كه با حرارت دادن طولاني مدت آهن نرم در لايه اي از ذغال و آب دادن آن در آب يا روغن مي‌توان محصولي بسيار محكمتر بدست آورد. محصول حاصله كه داراي سطح فولادي است، از برنزي كه قبلا" كاربرد داشت محكمتر و مقاوم‌تر بود. در چين نيز اولين بار از آهن شهاب سنگي استفاده شد و اولين شواهد باستان شناسي براي اقلام ساخته شده با آهن نرم در شمال شرقي نزديك Xinjiang مربوط به قرن 8 قبل از ميلاد بدست آمده است. اين وسايل از آهن نرم و با همان روش خاورميانه و اروپا ساخته شده بودند و گمان مي‌رفت كه براي مردم غير چيني هم ارسال مي‌كردند.
در سالهاي آخر پادشاهي سلسله ژو ( حدود 550 قبل از ميلاد) به سبب پيشرفت زياد تكنولوژي كوره ، قابليت توليد آهن جديدي بوجود آمد. ساخت كوره‌هاي بلندي كه توانايي حرارتهاي بالاي k 1300 را داشت، موجب توليد آهن خام يا چدن توسط چينِي‌ها شد. اگر سنگ معدن آهن را با كربن k 1470-1420 حرارت دهيم، مايع مذابي بدست مي‌آيد كه آلياژي با 5/96% آهن و 5/53% كربن است. اين محصول محكم را مي‌توان به شكلهاي ريز و ظريفي در آورد. اما براي استفاده ، بسيار شكننده مي‌باشند، مگر آنكه بيشتر كربن آنرا از بين ببرند.
از زمان سلسله ژو به بعد اكثر توليدات آهن در چين به شكل چدن است. با اين همه آهن بعنوان يك محصول عادي كه براي صدها سال مورد استفاده كشاورزان قرار گرفته است، باقي ماند و تا زمان سلسله شين ( حدود 221 قبل از ميلاد ) عظمت چين را واقعا" تحت تاثير قرار نداد.
دانشمندان مي‌پندارند شايد اين روش بعد از اين دو مكان تا مغولستان آن سوي روسيه ادامه يافته باشد، اما دليل محكمي براي اثبات اين فرضيه وجود ندارد. تا اواخر قرن نوزدهم در هر رويدادي يك بازار براي كالاهاي چدني بوجود آمد، مانند درخواست براي گلوله‌هاي توپ چدني.در آغاز براي ذوب آهن از زغال چوب هم بعنوان منبع حرارتي و هم عامل كاهنده استفاده مي‌شد. در قرن 18 در انگلستان تامين كنندگان چوب كم شدند و از زغال سنگ كه يك سوخت فسيلي است، بعنوان منبع جانشين استفاده شد. اين نوآوري بوسيلـــه Abraham Darby انرژي لازم براي انقلاب صنعتي را تامين نمود. پيدايـــــــش آهن يكي از رايج‌ترين عناصر زمين است كه تقريبا" 5% پوسته زمين را تشكيل مي‌دهد. آهن از سنگ معدن هماتيت كه عمدتا" Fe2O3 مي‌باشد، استخراج مي‌گردد. اين فلز را بوسيله روش كاهش با كربن كه عنصري واكنش‌‌پذيرتر است جدا مي‌كنند. اين عمل در كوره بلند در دماي تقريبا" 2000 درجه سانتي‌گراد انجام مي‌پذيرد.در سال 2000 ، تقريبا" 1100 ميليون تن سنگ معدن آهن با رشد ارزش تجاري تقريبا" 25 ميليارد دلار آمريكا استخراج شد. درحاليكه استخراج سنگ معدن آهن در 48 كشور صورت مي‌گيرد، چين ، برزيل ، استراليا ، روسيه و هند با توليد 70% سنگ آهن جهان پنج كشور بزرگ توليد كنندگان آن به‌حساب مي‌آيند. براي توليد تقريبا" 572 ميليون تن آهن خام 1100 ميليون تن سنگ آهن مورد نياز است.صنايع ذوب آهن تاريخچه انسان اوليه معلوم نيست چگونه و از كجا سنگ آهن را كشف ، ذوب و فلز آهن را بدست آورده است. اما از شواهد امر پيداست كه از 2400 سال پيش و شايد هم بيشتر ، انسانهاي اوليه آهن را شناخته اند. بنظر مي‌رسد ابتدا شهاب‌هاي ثابت آسماني كه حاوي آهن و نيكل است، مورد استفاده انسانهاي اوليه قرار گرفته باشد و اطلاق سنگ و فلز آسماني به آهن توسط انسانهاي اوليه مويد همين امر است. بعدها سنگ آهن شناخته شد.
منبع:alihss1357.
ساخت ویلا در مازندران